کابل‌هایی که امروزه در بستر دریاها و اقیانوس‌ها قرار دارند به من و شما اجازه می‌دهند تا به‌راحتی به اینترنت متصل شویم، از طریق شبکه‌های اجتماعی برای یکدیگر پیام ارسال و ایمیل‌های خود را بررسی کنیم. اما درصورت وقوع یک حمله هکری آن هم نه به‌صورت مجازی بلکه به‌صورت فیزیکی چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ (شکل ۱)

شکل ۱- تصویری از کابل‌های اصلی مستقر در بستر دریاها

گزارشی که نزدیک به یک ماه پیش در زمان نگارش این مقاله از سوی سایت وایرد منتشر شد به بررسی این موضوع پرداخت. در این گزارش آمده است که مقامات مسئول در نیروی دریایی ایالات متحده از مدت‌ها قبل درباره وقوع یک حمله احتمالی هشدار داده‌اند. اواخر سال گذشته میلادی بود که یکی از مقامات ارشد کشور انگلستان اعلام کرد در صورت بروز یک اختلال جدی در کابل‌های فیبر نوری، به فاصله کوتاهی تبعات آن خود را نشان خواهند داد که ضررهای بزرگ اقتصادی آن هم در مقیاس کلان تنها بخشی از پیامدهای این فاجعه هستند. این موضوع به‌اندازه‌ای جدی است که حتی ناتو نیز وارد عمل شده و تصمیم گرفته است بر روند کابل‌کشی اینترنت که در شمال اقیانوس اطلس در جریان است نظارت داشته باشد. کارشناسان عرصه مخابرات می‌گویند: «حتی تصور این موضوع که آسیب‌دیدگی کابل‌های فیبر نوری بستر اقیانوس‌ها باعث شود اینترنت جهانی با چالش جدی روبه‌رو شود، خود به‌تنهایی هراس‌برانگیز است. واقعیت این است که زیرساخت اینترنت در مقیاس جهانی به‌شدت آسیب‌پذیر است، مشکلات متعددی وجود دارد که تنها با درک این موضوع که سیستم‌های کابلی واقعاً به چه شکلی کار می‌کنند، ما می‌توانیم راهکاریی برای حل مشکلات ارائه کنیم.»
نیکول استاروسلسکی استاد دانشگاه نیویورک که نزدیک به شش سال از وقت خود را صرف نگارش کتاب شبکه زیردریا (The Undersea Network) کرده، در این ارتباط به سایت وایرد گفته است: «به اعتقاد من نگرانی از بابت حمله یک کشور به یک یا چند کابل فیبر نوری اغراق‌آمیز است. اما فراموش نکنید، اگر یک سازمان هکری به‌درستی بداند که عملکرد این سیستم‌ها چگونه است و اگر موفق شود حمله خود را به‌شکل صحیحی سازمان‌دهی و پیاده‌سازی کند، آن‌گاه کل این سیستم دچار اختلال می‌شود و از کار می‌افتد. با وجود این، احتمال بروز چنین حمله‌ای بسیار ضعیف است. واقعیت این است که اکثر نگرانی‌هایی که در این زمینه وجود دارد یک تهدید واقعی به شمار نمی‌روند. فراموش نکنید قطع یا پاره شدن کابل‌های اینترنتی یک اتفاق عادی است. تقریباً هرچند روز یک بار شاهد هستیم یکی از ۴۲۸ کابلی که در بستر دریاها قرار دارد به‌واسطه عوامل مختلفی آسیب دیده و دو مرتبه ترمیم می‌شوند. واقعیت این است که آسیب‌دیدگی‌ها هیچ‌کدام عمدی نبوده و بر اثر زلزله‌های انجام گرفته در بستر اقیانوس‌ها، حرکت صخره‌ها و برخورد لنگر کشتی‌ها دچار پارگی می‌شوند. در اغلب موارد مردم نادانسته باعث بروز مشکل در این کابل‌ها می‌شوند. به‌ طور مثال، در سال ۲۰۰۷ میلادی بود که ماهی‌گیران ویتنامی نزدیک به ۲۷ مایل کابل فیبر نوری را از میان بردند و عملاً دسترسی به سرویس‌های اینترنتی در این کشور را به‌مدت چند ماه با اختلال روبه‌رو ساختند.»

پاره شدن کابل‌ها محسوس است؟

سؤالی که اکنون مطرح می‌شود این است که آیا با پاره شدن کابل‌های فیبر نوری ما متوجه قطع شدن آن‌ها می‌شویم؟ پاسخ منفی است. در اکثر موارد زمانی که کابل‌های نوری دچار مشکل می‌شوند کاربران از این موضوع اطلاع پیدا نمی‌کنند. به‌واسطه آنکه در اغلب مناطق اروپا، ایالات متحده و شرق آسیا برای یک مسیر واحد کابل‌های چندگانه‌ای در نظر گرفته شده است. در نتیجه اگر هکرهای سازمان‌یافته یا حتی کشوری به کابل‌هایی که در بستر اقیانوس اطلس قرار دارد حمله کنند، احتمال اینکه اینترنت در مقیاس جهانی دستخوش مشکلات جدی شود کمی ضعیف است. به‌واسطه آنکه ترافیک شبکه از طریق کابل‌های دیگر موجود در بستر اقیانوس تغییر مسیر می‌دهد. آلن مادین مدیر بخش تحقیقات شرکت TeleGeography که در زمینه ارتباطات از راه دور متخصص است، در این ارتباط گفته است: «اگر کشوری موفق شود همه کابل‌هایی که در بستر اقیانوس‌ها به‌ویژه اقیانوس اطلس قرار دارد قطع کند، باعث خواهد شد تا کیفیت اینترنت جهانی به‌شکل محسوسی کاهش پیدا کند، اما این حرف به‌معنای آن نیست که هیچ‌گونه ارتباطی در اختیار نداشته باشید. حتی اگر در بدترین حالت همه کابل‌هایی که به‌سمت کشوری همچون ایالات متحده هدایت شده‌اند قطع شود، باز هم اینترنت در اختیار مردم سایر کشورها قرار خواهد داشت. حتی در ایالات متحده نیز مردم از طریق شبکه‌های زمینی می‌توانند با یکدیگر در ارتباط باشند، اما فقط ارتباطات خارجی خود را از دست می‌دهند.
به عبارت دقیق‌تر مردم ساکن در اروپا قادر نخواهند بود محتوایی را در شبکه‌ای همچون فیس‌بوک قرار دهند یا آن‌ را مشاهده کنند.»

تمهیدات لازم از قبل در نظر گرفته شده است

با توجه به اینکه کابل‌های نوری در بستر اقیانوس‌ها در اغلب موارد دچار پارگی می‌شوند، در نتیجه کشتی‌های تعمیر کابل‌های نوری به‌ طور مستمر در آب‌های مختلف به گشت‌زنی مشغول هستند. در نتیجه آسیب‌دیدگی کابل‌ها مقطعی بوده و کشتی‌های مجهز به تجهیزات در کوتاه‌ترین زمان سعی می‌کنند خرابی را برطرف ‌کنند. جاناتان هجومبو پژوهشگر و تحلیل‌گر ارشد شرکت Telegeography در این ارتباط می‌گوید: «کشورها به‌آرامی در حال تغییر سیاست‌های خود در قبال اینترنت هستند و در نظر دارند وابستگی خود به اینترنت در ارتباط با ذخیره‌سازی داده‌ها را تغییر دهند و داده‌ها را به‌شکل محلی ذخیره‌سازی کنند. رویکردی که ایالات متحده از مدت‌ها پیش آن ‌را پیاده‌سازی و داده‌های خود را به‌شکل محلی ذخیره‌سازی کرده است. در نتیجه در صورت از کار افتادن اینترنت، مردم می‌توانند به‌شکل محلی به داده‌ها دسترسی داشته باشند.»

 قطع یا پاره شدن کابل‌های اینترنتی یک اتفاق عادی است. تقریباً هرچند روز یک بار شاهد هستیم یکی از ۴۲۸ کابلی که در بستر دریاها قرار دارد به‌واسطه عوامل مختلفی آسیب دیده و دو مرتبه ترمیم می‌شوند

کابل‌های همه مناطق جهان در امنیت قرار ندارند

درست است که در کشورهای پیشرفته حمله فیزیکی به کابل‌ها ممکن است باعث یک تأخیر کوتاه‌مدت شود، اما این حرف به‌معنای آن نیست که محافظت از این کابل‌ها به دست فراموشی سپرده شود. در بخش‌هایی از جهان همچون افریقا و مناطقی از جنوب شرق آسیا حفاظت کمتری روی کابل‌ها صورت می‌گیرد. در نتیجه اختلال در این مناطق باعث می‌شود تا دسترسی کل یک منطقه به اینترنت با اختلال شدید همراه شود. مالدین در این خصوص گفته است: «آسیب‌دیدگی کابل‌های بستر دریاها ممکن است در برخی مناطق جهان که دسترسی محدودی به کابل‌ها دارند مشکل جدی به وجود آورد. در سال ۲۰۱۱ میلادی بود که در اثر یک سانحه کابل زمینی اینترنت قطع شد و در نتیجه دسترسی به اینترنت در کشور ارمنستان با اختلال روبه‌رو شد. به ‌طوری که در این کشور به‌مدت ۵ ساعت هیچ‌کس نمی‌توانست به اینترنت متصل شود. این مشکل از آن جهت حاد بود که دسترسی به اینترنت از سوی کشور گرجستان تأمین می‌شد. این اتفاق ناگوار نشان داد که این کابل تا چه اندازه نقش کلیدی دارد.» استاروسلسکی در مقاله‌ منتشر شده در نشریه Limn می‌گوید: «اگر برای دسترسی به اینترنت تنها یک کابل تعبیه کرده باشید، در واقع یک نقطه ضعف بزرگ به وجود آورده‌اید، به‌واسطه آنکه زیرساخت اینترنت شما هر لحظه ممکن است با چالش جدی روبه‌رو شود. در بعضی از مناطق جهان کابل‌ها از میان تنگه‌های بسیار باریک که درست در مجاورت مرزهای یک کشور قرار دارند عبور کرده‌اند. تنگه مالاکا و دریای سرخ از جمله این موارد هستند. کابل‌هایی که در این مناطق قرار دارند نه‌تنها به‌واسطه لنگر کشتی‌ها بلکه به‌واسطه موقعیت جغرافیایی خاص این مناطق که اغلب کشورها تمایل دارند از این مسیر در تردد باشند در معرض خطر قرار دارند. فراموش نکنید بعضی از مناطق نیز نقش یک هاب را بازی می‌کنند. اگر تنها کابل‌های زیر دریای مصر قطع شود دست‌کم یک سوم اینترنت جهانی با چالش جدی روبه‌رو می‌شود. فورتالزا واقع در شمال برزیل یکی از این مراکز کابل‌های زیر دریا است که باعث متصل شدن امریکای شمالی به جنوبی می‌شود. اگر کابل‌های این منطقه قطع شود عملاً هیچ داده‌ای از برزیل برای امریکا ارسال نخواهد شد. همچنین، فراموش نکنیم که تنها لنگرها نیستند که ممکن است اینترنت را با چالش روبه‌رو کنند، سیاست‌های بعضی از کشورها نیز در این زمینه تأثیرگذار است. به‌ طور مثال در سال ۲۰۱۱ میلادی کشور اندونزی اعلام کرد تنها کشتی‌هایی که متخصصان آن شهروند این کشور هستند اجازه دارند خرابی کابل‌ها را تعمیر کنند. اما به‌دلیل اینکه کشور یاد شده کشتی‌های مخصوص این‌ کار را در اختیار نداشت، در عمل شاهد بودیم نه‌تنها اینترنت اندونزی بلکه اینترنت مناطقی که از طریق کابل‌های این کشور به اینترنت متصل می‌شدند با اختلالات شدید روبه‌رو شدند. جالب آنکه تاکنون حتی یک مورد خرابی کابل‌ها از سوی کوسه‌ها یا سایر جانوران دریایی گزارش نشده است!»